Afazja

AFAZJA to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności. (za: Maruszewski M. (1966) Afazja. Zagadnienia teorii i terapii)

Czyli afazja to sytuacja, w jakiej osoba chora, która dotychczas nie miała żadnych problemów z funkcjami językowymi – ma trudności z mówieniem lub rozumieniem mowy, ma również problemy z pisaniem i czytaniem. Objawy polegające tylko na trudnościach z pisaniem lub czytaniem, bez zaburzeń mowy jako takiej, traktowane są osobno, jako aleksja (bądź dysleksja nabyta) i agrafia (lub dysgrafia nabyta).

Etiologia afazji

1. Choroby naczyniowe np. udary mózgu, krwotok mózgowy, zakrzep tętniczy, zator mózgowy, ucisk tętniczy.
2. Urazy czaszkowo – mózgowe (występują najczęściej w wypadkach komunikacyjnych jak również w wypadkach podczas pracy w przemyśle. Do urazu dochodzi w wyniku silnego zderzenia się czaszki z twardym przedmiotem.)
   • wstrząśnienie mózgu,
   • stłuczenie mózgu,
   • zranienie mózgu,
   • ucisk mózgu,
   • uraz otwarty lub uraz zamknięty,
   • ogniskowe lub wieloogniskowe uszkodzenie mózgu.
3. Guzy mózgowe (zmiany nowotworowe wewnątrz czaszki).
4. Choroby zwyrodnieniowe mózgu
   • otępienie czołowo-skroniowe,
   • otępienie typu Alzheimera.
5. Zatrucia
   • alkoholem (np. w zespole Korsakowa),
   • narkotykami,
   • innymi toksynami.
6. Stan zapalny
   • zapalenie opon mózgowych.

Terapia afazji

Terapia mowy w afazji jest procesem długotrwałym, wymagającym wiele wytrwałości i cierpliwości. Ćwiczenia należy prowadzić przez wiele miesięcy, nawet lat a mowa może nie osiągnąć poprzedniej doskonałości; może być powolna, o uproszczonym stylu, mogą też pozostać pewne trudności w rozumieniu. U niektórych afatyków zaburzenia mowy cofają się do pewnego stopnia samoistnie (w okresie 1-3 miesięcy), bez terapii logopedycznej. Zdarza się to w sytuacjach, kiedy poza trwałym uszkodzeniem pewnych okolic mózgu - były uszkodzenia przejściowe spowodowane, np. obrzękiem, zaburzeniami w krążeniu krwi.

Terapię mowy można rozpocząć dopiero wtedy, gdy ustąpią ostre objawy choroby, która wywołała afazję. Początkowo zajęcia powinny być krótkie. W dalszej fazie ćwiczenia mogą trwać 45-60 minut dziennie przy częstotliwości 3-4 razy w tygodniu, a nawet codziennie. Najbardziej podstawowym zadaniem w tym okresie jest przywrócenie zdolności do rozumienia przez chorego, choćby globalnie, wypowiedzi do niego kierowanych.

W postępowaniu logopedycznym niezbędne jest stosowanie rozmaitych ćwiczeń pobudzających aktywność językową chorego i oddziaływanie zapobiegające wystąpieniu i utrwaleniu niekorzystnych zmian.

Na wczesnym etapie terapii mają zastosowanie metody bezpośrednie:

• rozhamowujące mowę - istotą zaburzeń mowy jest zablokowanie funkcji językowych, zatem celem terapii jest wywołanie zautomatyzowanej aktywności werbalnej;
• stymulujące mowę - celem terapii jest wzbudzenie psychicznej gotowości i motywacji do mówienia przez chorego. W tym celu można wykorzystać rozmaite kanały przekazu (mówienie, pisanie) oraz zainteresowania, czy potrzeby komunikacyjne pacjenta.

Najogólniej metody terapii afatyków można podzielić na:

• werbalne (ćwiczące ekspresję słowną);
• niewerbalne (wyrażane znakiem, symbolem, gestami, mimiką, rysunkiem).